Jaarlijks gebruikt een cliënt in de gehandicaptenzorg zo’n 1.250 stuks aan incontinentiemateriaal; een grote belasting voor het milieu. In de regio Apeldoorn doet ’s Heeren Loo een proef met wasbare broeken. Na een veelbelovende testfase wordt het project nu uitgebreid. Johan Elbers, beleidsmedewerker bij locatie Groot Schuylenburg, vertelt over de invoering van deze innovatie.
Elke zorgorganisatie produceert afval, maar hoeveel precies? Elbers schrok in 2022 van de cijfers uit een intern onderzoek van ’s Heeren Loo naar het afval van incontinentiemateriaal. “Alleen al in de regio Apeldoorn brengen we jaarlijks 200.000 kilo daarvan naar een verbrandingsoven in Dordrecht. Slechts 4 tot 6 procent van dit materiaal is herbruikbaar; de rest veroorzaakt een enorme afvalberg. Kijk je naar alle locaties van ’s Heeren Loo, dan gaat het zelfs om een miljoen kilo wegwerp-incontinentiemateriaal per jaar.”
Wasbare incontinentiebroek
Dat moet volgens Elbers anders, zeker omdat ’s Heeren Loo zich gecommitteerd heeft aan duurzaamheidsdoelstellingen in de Green Deal en de Milieuthermometer Zorg.
Priovention bood een mogelijke oplossing in de vorm van een wasbare incontinentiebroek. Een begeleidster stelde voor deze te testen in haar groep bewoners met een verstandelijke beperking. Zou het duurzame alternatief kunnen concurreren met de vertrouwde wegwerpvariant?
Doorontwikkelen
Dat bleek niet het geval. “De eerste versie was niet comfortabel genoeg en schoot tekort in absorptie”, zegt Elbers. “Priovention bood aan de broek door te ontwikkelen tot een alternatief dat minstens gelijkwaardig was aan het huidige wegwerp-incontinentiemateriaal en nam de kosten daarvoor op zich. Die waren aanzienlijk, omdat er telkens een nieuw testmodel moest worden gemaakt in een oplage van honderd of tweehonderd stuks.”
Geen klittenband
De verbeterde versies werden getest bij elf bewoners. Elbers legt uit: “We hebben onder meer geëxperimenteerd met klittenband, maar daar gingen bacteriën in zitten die ook na het wassen niet helemaal verdwenen. Daarom hebben we gekozen voor knopen, die natuurlijk niet voelbaar mogen zijn. Het elastiek mag niet te strak zitten en begeleiders moeten de broek gemakkelijk naar beneden kunnen doen, ook als de cliënt staat.”
Sensor
“Stap voor stap zijn we tot een variant gekomen waar we heel tevreden over zijn. Het zitcomfort is fantastisch en de broek vangt urine en ontlasting effectief op, zelfs iets beter dan het wegwerp-incontinentiemateriaal. Cliënten hebben hierdoor bijna geen uitslag meer op hun billen. Elke broek heeft een sensor die meegewassen kan worden, zodat bewoners altijd hun eigen exemplaren terugkrijgen. Als de broeken eenmaal in grote hoeveelheden geproduceerd worden, zullen ze in veel kleuren beschikbaar zijn.”
Kanttekening
Een kanttekening is er wel. “Wij hebben de herbruikbare broeken getest met bewoners die mobiel zijn”, vertelt Elbers. “Of het ook geschikt is voor mensen die bedlegerig zijn of volledig afhankelijk van een rolstoel, weten we nog niet. Bij deze groep zijn er andere drukpunten, waardoor mogelijk huidirritatie ontstaat.”
Tweede pilot
Na het eerste succes heeft de raad van bestuur van ’s Heeren Loo recent een dienstverleningsovereenkomst met Priovention voor 2025 opgesteld. Daarin zijn twee zaken vastgelegd. De proef met elf bewoners wordt opgeschaald naar honderd mobiele bewoners in de regio Apeldoorn. Daarnaast start een tweede pilot, waarin ook immobiele cliënten de wasbare broek gaan testen.
Naast Priovention zal ook ‘s Heeren Loo investeren in de verdere ontwikkeling. Elbers: “We verwachten dat we het gemiddelde van 1.250 stuks wegwerp-incontinentiemateriaal per cliënt per jaar kunnen terugbrengen naar slechts twaalf tot vijftien wasbare broeken. Dat was een belangrijke overweging om ‘ja’ te zeggen tegen de dienstverleningsovereenkomst.”
Speciale filters
De groepsleiders waren aanvankelijk bezorgd dat de wasbare broeken extra werk zouden opleveren bij het aan- en uittrekken. Ook vroegen ze zich af of ze de broeken zelf moesten wassen. Zij konden worden gerustgesteld. “De handelingen zijn hetzelfde als bij het wegwerp-incontinentiemateriaal dat we nu gebruiken”, aldus Elbers. “Na gebruik vouw je de broek dubbel, klikt die dicht en stopt die in de zak.”
Volle zakken worden buiten gezet en door Priovention opgehaald. Elbers: “Op ons terrein hebben we een wasstraat met een machine waarin Priovention speciale filters heeft laten bouwen. Deze zorgen ervoor dat medicijnresten uit het water worden gefilterd en niet in het riool terechtkomen.”
Nieuwe wasstraat
Helaas blijkt de huidige wasstraat ongeschikt voor het wassen van de herbruikbare broeken. Door de constructie kunnen bacteriën zich verspreiden naar de schone was. Daarom wordt een nieuwe wasstraat gebouwd die dit probleem voorkomt. “In de nieuwe wasstraat kiezen we bewust voor machines met overcapaciteit”, zegt Elbers. “Als de herbruikbare broeken een succes blijken en andere gehandicaptenorganisaties in de regio ze ook willen gebruiken, kunnen ze die desgewenst bij ons wassen.”
Bewoners aan het werk
“Op termijn willen we dat onze eigen bewoners de logistiek gaan verzorgen”, aldus Elbers. “We hebben elektrische fietsen met een kar aangeschaft, waarin ze de zakken met vuile broeken kunnen vervoeren naar de wasstraat. In de namiddag halen ze de schone exemplaren op en brengen ze deze terug naar de woningen. Dit biedt mooie werkgelegenheid voor onze jongeren. Die vinden het fantastisch om met zo’n stoere fiets over het terrein te zoeven en spullen te vervoeren.”
Kosten
Elbers heeft berekend dat een herbruikbare broek op dit moment zo’n tachtig euro kost, inclusief de kosten voor het wassen. “Zodra 200.000 cliënten er gebruik van maken, worden de kosten per broek vergelijkbaar met die van het huidige wegwerp-incontinentiemateriaal. Boven dat aantal gaan we zelfs besparen. Dat geld kunnen we inzetten om de zorg verder te verbeteren. Als de opschaling in de regio Apeldoorn in 2025 succesvol is, zullen we geleidelijk uitbreiden naar andere zorgparken van ’s Heeren Loo.”
“De kosten gaan voor de baten uit”, besluit Elbers. “Als organisatie moet je kritisch afwegen hoe belangrijk je deze innovatie vindt. Wij hechten veel waarde aan het verkleinen van onze footprint en investeren daarom komend jaar in de verdere ontwikkeling van dit traject.”
Overweeg je herbruikbaar incontinentiemateriaal in jouw zorgorganisatie in te voeren? Johan Elbers nodigt je uit om een kijkje te nemen bij ’s Heeren Loo. Neem contact op via Johan.Elbers@sheerenloo.nl.
Dit is een artikel van Dutch Health Hub. Wil je op de hoogte blijven van al het nieuws uit de zorgsector? Neem dan een kijkje op de hub en meld je aan voor de wekelijkse nieuwsbrief.
↗
